TANIM

Tiroid bezinin az çalışmasına ve tiroid hormonlarının az oluşmasına tiroid yetmezliği yani hipotiroidi denir. Kadınlarda özellikle 50 yaşından sonra daha sık görülür. Toplumda % 5 civarında görülür ve nodüllerden sonra en sık görülen tiroid hastalığıdır. 
 

HİPOTİROİDİNİN BELİRTİLERİ

Tiroid hormon düzeyi düşük olunca vücuttaki hücrelerin aktivitelerinde yavaşlama başlar. Bunu sonucunda daha kolay üşür, daha kolay yorulur, unutkanlık, ciltte kuruluk, kabızlık gibi belirtiler görürsünüz. Belirtilerin çeşitliliği ve birçok başka hastalıktada görülebilmesi nedeniyle kesin tanısı için mutlaka kan testi gerekir. Belirtiler;

• Halsizlik, çabuk yorulma,
• Hareketlerde yavaşlama.
• Kalp atışlarının yavaşlaması. Erişkinlerde tedavi edilmediğinde kalp damar hastalıklarına neden olabilir.
• Uyku eğiliminin artması.
• Soğuğa dayanıksızlık.
• Ses kalınlaşması, yavaş ve kısık sesle konuşma.
• Ciltte kalınlaşma, kuruluk, saç dökülmesi
• Kaşların kenarlardan dökülmesi.
• Kabızlık.
• Yüz ve göz kapaklarında şişkinlik.
• Gebelerde görüldüğünde bebekde gelişme geriliği zeka geriliği oluşabilir.
• Yine bebeklerde ve çocuklarda büyümede gerilik ve yeni doğan döneminde ciddi eksikliğinde KRETENİZM denilen ciddi bir tabloya neden olabilir.
   

NEDENLERİ

Tiroid bezinin yetersiz hormon salgılamasına yol açan hastalıklar aşağıda sıralanmıştır.

• Otoimmün hastalıklar (bağışıklık sistemiyle ilişkili hastalıklar): Vücudumuzu bakteri, virüs ve yabancı etkenlerden koruyan bağışıklık sistemi bazı kimselerde bozularak tiroid hücreleri ve bu hücrelerdeki enzimleri yabancı olarak algılayıp bunları yok etmek üzere harekete geçerler. Bunun sonucunda tahrip olan tiroid hücreleri yeterli hormon salgılayamaz.ve hipotiroidi gelişir. Bu durum aniden gelişebileceği gibi, yavaş yavaş yıllar içinde de gelişebilir. En sık görülen formu Hashimoto tiroiditidir. Kadınlarda daha fazla görülür.
• Tiroid Cerrahisi: Tiroid nodülü, tiroid kanseri veya hipertiroidi nedeniyle bazen tiroid bezinin tamamının alınması gerekebilir. Geride tiroid dokusu kalmayınca veya yetersiz doku kalınca hipotiroidi ortaya çıkar.
• Radyoterapi (Işın tedavisi): Baş boyun bölgesindeki kanserlerin rayoterapi ile tedavisi tiroid dokusunda hasar oluşturarak hipotiroidiye neden olabilir.
• Radyoaktif Iyot Tedavisi (Atom tedavisi): Hipertiroidiyi tedavi etmek için uygulanan radyoaktif iyot tedavisi tiroid hücrelerinde hasara yol açarak hipotiroidiye neden olabilir.
• Tiroiditler: Tiroidit tiroid dokusunun genellikle viral enfeksiyonlar veya bağışıklık sistemindeki bozukluk sonucu mikroorganizmalarla mücadele eden bağışıklık hücrelerinin tiroid dokusuna saldırması sonucu oluşan enflamasyonudur. Tiroidit sonucu hipotiroidi gelişebilir.
• İlaçlar: Amiadarone, lityum, interferon alfa, interlökin-2 gibi bazı ilaçlar tiroid bezinin normal hormon yapımını bozabilir. Bu ilaçlar genellikle otoimmün tiroid hastalıklarına genetik eğilimi olanlarda hipotirodiyi tetikler.
• Doğumsal Hipotiroidi: Çok nadir olarak bebeklerde doğumda tiroid bezi olmayabilir veya olması gereken yerin dışında yerleşir (ektopik tiroid) ve görevini yapamaz. Bazen tiroid dokusu olmasına rağmen tiroid bezi hücreleri tiroid hormonunu yapamaz. Doğumsal hipotiroidi fark edilmediğinde zeka gelişimi başta olmak üzere birçok sistemde ciddi problemlere yol açar. Bu nedenle doğumda tiroid fonksiyonlarına mutlaka bakılmalıdır.
• Hamilelik: Hipotiroidi bazı bayanlarda hamilelik veya doğum sonrası ortaya çıkabilir. Burada sıklıkla neden kendi tiroid bezine karşı gelişen antikorlardır. Hipotiroidi tedavi edilmezse düşüğe, erken doğuma veya gebelik zehirlenmesine (preeklampsi) neden olabilir. Bunların yanısıra bebeğin gelişimini etkileyebilir.
• Iyot yetersizliği.
• Iyot fazlalığı: Özellikle hashimoto zemini olan hastalar çok iyot alırsa bu iyot bezde birikir ve hormon sentezini bloke eder.
• Hipofiz bezi hasarı: Hipofiz bezinde salgılana TSH (tiroid stimule edici hormon) tiroid bezinden hormon salgılanmasını uyarır. Hipofizin cerrahi, ışın tedavisi veya başka nedenlerle tahrip olması sonucu tirod bezine uyarı ortadan kalkacağından hormon salgılaması bozulur.
   

RİSK FAKTÖRLERİ

Hipotiroidi herkeste görülebilmekle beraber aşağıda faktörler bulunanlarda risk daha fazladır:

• 50 yaşın üzerindeki bayanlar
• Otoimmün hastalığı olanlar
• Ailede otoimmün hastalık hikayesi olması
• Boyun veya üst göğüs bölgesine ışın tadavisi alanlar
• Geçirilmiş tiroid cerrahisi

KOMPLİKASYONLARI (İSTENMEYEN ETKİLERİ)

• Guatr: Tiroid bezinin hormon salgılanması için sürekli uyarılması bezde büyümeye yol açar. Hashimato tiroiditi guatrın en sık nedenlerinden biridir. Guatr genellikle rahatsızlık vermezken, büyük guatrlar boyunda kozmetik bozukluk, yutma ve nefes almada zorluk gibi problemlere yol açabilirler.
• Kalple ilgili sorunlar: Tiroid bezinin yetersiz çalışması, kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterol düzeyinin artmasına neden olduğundan kalp ile ilgili problemlere yol açabilir. Subklinik hipotiroidide bile total kolesterol düzeyinde artma ve kalbin pompa fonksiyonunda bozukluk görülebilir. İleri dönemlerde kalpte büyüme ve kalp yetmezliği görülebilir.
• Mental durum: Hipotiroidi depresyona neden olabilir ve depresyon zamanla derinleşir. Buna ek olarak zihin fonksiyonlarında yavaşlama görülür.
• Periferik nöropati: Uzun süreli hipotiroidi beyin ve omurilikten vücuda dağılan periferik sinirlerde hasara yol açabilir. Per,ferik nöropatinin belirtileri etkilenen sinirin uyardığı bölgede ağrı, karıncalanma ve his kaybı şeklindedir. İlave olarak kas güçsüzlüğü de görülebilir.
• Miksödem: Nadir görülen ama hayatı tehdit eden bir durumdur. Uzun süreli ve tedavi edilmemiş hipotiroidide görülür. Belirti ve bulgular şiddetli soğuk intoleransı, uyuşukluğu takiben belirgin uyku hali ve bilinç kaybına kadar gider. Sakinleştirici ilaçlar, enfeksiyon ve vücuttaki herhangi bir stres miksödem komasını tetikler.
• İnfertilite (Kısırlık): Düşük tiroid hormon seviyeleri ovulasyon (yumurtalama) ile etkileştiğinden doğurganlığı etkileyebilir. Ek olarak otoimmün bozukluklar gibi bazı hipotiroidi nedenleri doğurganlığı etkiler. Tiroid hormonu verilerek hipotiroidinin düzeltilmesi infertilitenin düzelmesinde tek başına yeterli olmayabilir.
• Doğumsal bozukluklar: Tedavi edilmemiş hipotiroidili annelerden doğan bebeklerde, sağlıklı annelerden doğanlara göre daha fazla doğumsal bozukluk görülme riski vardır. Bu bebekler aynı zamanda beyin ve vücut gelişimi ile ilgili problemlere yatkınlık vardır. Hipotiroidisi tedavi edilmemiş bebeklerde ciddi zeka ve gelişim anomalileri görülür.

TANI

Öykü:

• Vücut fonksiyonlarında genel bir yavaşlama hissesiyorsanız
• Daha önce tiroid ameliyatı olduysanız,
• Kanser tedavisi nedeniyle boyun bölgenize ışın tedavisi uygulandıysa,
• Hipotiroidiye yol açabilecek ilaçlardan birini kullanıyorsanız; amiadaron, lityum, interferon alfa, interlökin-2 . li>
• Ailede tiroid hastalığı varsa.

Fizik Muayene : Doktorunuz tiroid bezi muayenesinin yanısıra ciltte kuruluk, şişlik, reflekslerde yavaşlama ve kalp atım sayısında azalma gibi bulguları kontrol edecektir.

Kan Testleri : Öncelikle tiroid bezinin fonksiyonunu görmek için testler yapılır. Bu amaçla tiroid hormon düzeyleri (T4) ve tiroid bezinden tiroid hormonlarının salgılanmasını uyaran tiroid stimüle edici hormon (TSH) düzeyine bakılır.

TSH (Tiroid stimüle edici hormon): Bu test hipotiroidi için en önemli ve en duyarlı testtir. Tiroid bezi yeteri kadar hormon üretemeyince TSH düzeyi yükselerek tiroid bezini daha fazla hormon üretmesi için uyarır. Hipotiroidide yüksek TSH düzeyi bulunur.

Tiroid hormonu (T4 düzeyi): Hipotiroidide T4 düzeyi düşük bulunur.

TEDAVİ

Hipotiroidinin standart tedavisi sentetik tiroid hormonu olan levatiroksinin günlük kullanımıdır. Ağızdan alınan bu ilaç tiroid hormon düzeyini normale getirerek vücudun normal işleyişine dönmesini sağlar.

Tedaviye başladıktan 1-2 hafta sonra halsizlikte belirgin azalma görülür.Zamanla diğer belirtilerinde normale döndüğünü göreceksiniz. Bu ilacın ömür boyu kullanımı gerekmekle beraber ihtiyaç duyulan doz zamanla değişebileceğinden belli aralıklarla tiroid hormon düzeylerinizin kontrol edilmesi gerekir.

Uygun dozun bulunması zaman alabilir;
Başlangıçta levatiroksinin doğru dozunu bulmak için 2-3 ayda bir TSH düzeyinize bakılması gerekir. İlaç dozu fazla olduğunda iştah artışı, uykusuzluk, çarpıntı ve ellerde titreme gibi yan etkiler görülebilir.

Ciddi hipotiroidi ve koroner arter hastalığı olanlarda levatiroksin düşük dozda başlanır ve yavaş yavaş arttırılır. Bu sayede artan metabolizmaya kalbin uyum göstermesi sağlanır.

Levatiroksinin emilimi;
Bazı ilaçlar, katkılar ve yiyecekler levatiroksinin emilimini etkiler. Aşağıdaki maddeleri alacaksanız ilacınızı içtikten sonra 4 saat beklemeniz önerilir:

• Soya içeren yiyecekler ve soya sütü
• Kalsiyum,
• Demir içeren ilaçlar,
• Kalsiyum ve aluminyum hidroksit içeren antiasitler,
• Kolestiramin, kolestipol ve sükralfat gibi ilaçlar.